Każda samogłoska jest zbiorem określonych ruchów artykulacyjnych warg, języka, podniebienia miękkiego oraz fonacyjnych, czyli drgań strun głosowych. Tylko precyzyjne ich wykonanie gwarantuje czystą i wyraźną wymowę, która decyduje o zrozumiałości naszej mowy.
Poniżej znajdują się zasady artykulacji samogłosek ustnych, dzięki którym można skorygować lub udoskonalić swoją lub dziecka wymowę oraz dykcję.
Samogłoska „a”
Wymawiamy ją swobodnie puszczając żuchwę i rozchylając usta (żuchwa opada tu najniżej i najswobodniej spośród wszystkich samogłosek) i lekko odsłaniając górne zęby.
Pamiętamy o tym, by kącików ust nie rozciągać na boki.
Pilnujemy, by język leżał swobodnie na dnie jamy ustnej, a jego czubek lekko dotyka na nasadę dolnych siekaczy.
Aby głoska miała czyste, ustne brzmienie, miękkie podniebienie musi przylegać do tylnej ściany gardła. W przeciwnym razie powietrze ujdzie do nosa i głoska przyjmie nosowe zabarwienie.
Samogłoska „e”
Samogłoskę „e” wymawiamy przy nieco mniejszym otwarciu żuchwy (połowa odległości między otwarciem przy samogłosce „a” a zwartymi zębami).
Zęby są lekko odsłonięte, kąciki ust lekko rozciągają się na boki, jak w delikatnym uśmiechu.
Język w środkowej części unosi się ku górze, delikatnie napiera na nasadę dolnych siekaczy.
Aby głoska miała czyste, ustne brzmienie, miękkie podniebienie musi przylegać do tylnej ściany gardła. W przeciwnym razie powietrze ujdzie do nosa i głoska przyjmie nosowe zabarwienie.
Samogłoska „i”
Wymawiając samogłoskę „i” musimy pamiętać o dość silnym rozciągnięciu i spłaszczeniu warg. W takiej sytuacji rozwarcie szczęk jest najmniejsze (żuchwa podniesiona do połowy odległości między samogłoską „y” a zwartymi zębami).
Język jest najsilniej przesunięty ku przodowi, jego czubek mocno napiera na nasadę dolnych zębów.
Środkowa część języka wyraźnie unosi się ku górze.
Aby głoska miała czyste, ustne brzmienie, miękkie podniebienie musi przylegać do tylnej ściany gardła. W przeciwnym razie powietrze ujdzie do nosa i głoska przyjmie nosowe zabarwienie.
Samogłoska „o”
Jednym z najważniejszych czynników decydujących o prawidłowej wymowie tej samogłoski jest zaokrąglenie i lekkie wysunięcie warg do przodu.
Żuchwa opada podobnie jak w przypadku samogłoski „e”.
Tylna część języka unosi się, czubek pozostaje w dolnej pozycji.
Aby głoska miała czyste, ustne brzmienie, miękkie podniebienie musi przylegać do tylnej ściany gardła. W przeciwnym razie powietrze ujdzie do nosa i głoska przyjmie nosowe zabarwienie.
Samogłoska „u”
Podobnie jak w przypadku samogłoski „o” mocno ściągamy wargi, wysuwamy je jednak bardziej, tworząc mały otwór jak przy gwizdaniu.
Język cofa się, jego tylna część silnie się wznosi, ale czubek powinien pozostać w dolnym ułożeniu.
Żuchwa znajduje się w położeniu podobnym jak przy wymowie samogłoski „y”.
Samogłoska „y”
Wymawiając samogłoskę „y” zbliżamy do siebie szczęki (nie zaciskając ich), spłaszczamy wargi, ale mniej niż w przypadku głoski „i”.
Czubek języka silnie dotyka nasady dolnych zębów, środkowa część wysklepia się ku górze.
kaliope