Angielski skrót SIDS (Sudden Infant Death Syndrome) to nagła śmierć łóżeczkowa. Do tej pory zdrowe dziecko, bez żadnych odbiegających od normy objawów umiera we śnie. Tym bardziej przeraża fakt, że przyczyny śmierci łóżeczkowej nadal są niejasne. Nie do końca wiadomo co ją powoduje. Dotyka ona niemowlęta poniżej pierwszego roku życia, ale nie młodsze niż 1 miesiąc, najczęściej dzieci w wieku 2-3 miesiacy.
Nagła śmierć łóżeczkowa – niepokojące objawy
Objawy śmierci łóżeczkowej mogą być niezauważone wcześniej, dlatego śmierć ta nazywa się nagłą. Jednak podczas szczegółowych wywiadów z rodzicami dzieci zmarłych z jej przyczyny wyróżniono kilka objawów poprzedzających, takich jak: ospałość dziecka, silne pocenie się w czasie snu, zasinienie lub zblednięcie podczas snu, obniżenie napięcia mięśni szyi i ramion, osłabienie rozwoju psychomotorycznego, refluks żołądkowo-przełykowy, osłabienie odruchu ssania u dziecka.
Nagła śmierć łóżeczkowa – komu grozi?
Na pojawienie się śmierci łóżeczkowej mogą mieć wpływ zachowania matki w czasie ciąży oraz komplikacje podczas porodu takie jak:
- wiek matki – poniżej 19 lat,
- wcześniejsze poronienia,
- nadużywanie narkotyków, kawy lub papierosów przez matkę, a także bierne palenie,
- ciąże następujące po sobie w krótkich odstępach czasu,
- wcześniactwo, niska waga urodzeniowa (poniżej 2500 g),
- bliźnięta, dzieci z ciąż mnogich,
- wpływ genetyczny – wcześniejsze wystąpienie zespołu u rodzeństwa.
Nagła śmierć łóżeczkowa – co wpływa na jej wystąpienie?
Przyczyny tego syndromu nie są do końca wyjaśnione jednak wiadomo, że pewne czynniki mają wpływ na jego wystąpienie u niemowlęcia, a są to:
- układanie do snu na brzuchu lub na boku – może to utrudniać przepływ krwi przez tętnicę szyjną,
- miękka poduszka oraz zabawki w łóżeczku malca – podczas snu dziecko może się w nie zaplątać,
- przegrzewanie dziecka – zaburza ono prawidłową pracę mózgu oraz układu krążenia dziecka,
- za miękki, źle dopasowany do łóżeczka materac, na którym śpi dziecko oraz za szeroko rozstawione szczebelki łóżeczka (więcej niż 8 cm) – główka dziecka podczas snu może wsunąć się i utknąć pomiędzy materacem a łóżeczkiem lub szczebelkami.
Nagła śmierć łóżeczkowa – jak uchronić dziecko przed ryzykiem?
- kładź dziecko do snu zawsze na plecach,
- nie używaj poduszki, taki maluch musi spać na płasko, bo poduszka podwyższa mu główkę co może spowodować zaciśnięcie się tchawicy i zatamować przepływ powietrza do płuc,
- używajcie materaca z atestem, dopasowanego do łóżeczka, aby nie był on za mały, co może powodować powstawanie szczelin między materacem a łóżeczkiem, niebezpiecznych dla noworodka. Nie poleca się także używanych materacy, ktore mogą być już wygniecione,
- niemowlę do snu najlepiej włóż w śpiworek, nie przykrywaj go kołdrą,
- nie przykrywaj główki dziecka pieluszką podczas snu,
- dziecko do 6 miesiąca życia, a nawet dłużej powinno spać z wami w tym samym pokoju, żebyście mieli je na oku, ale nie w tym samym łóżku, aby nie przygnieść maleństwa,. Niebezpieczne jest także spanie niemowlaka z rodzeństwem,
- nie pal przy dziecku, unikaj też zadymionych pomieszczeń,
- nie przegrzewaj malca. W pomieszczeniu, w którym śpi niemowlę powinno być ok. 18-20 st. C.
- karm dziecko piersią, w ten sposób u malucha prawidłowo rozwija się ośrodek oddechowy, a takze dziecko częśćiej budzi się w nocy, co jest mechanizmem chroniącym przed SIDS,
- ssanie smoczka może choronić przed SIDS - jeśli dziecko potrzebuje, możesz mu go podawać do ukończenia pierwszego roku życia (jeśli karmisz piersią nie podawaj smoczka do ukończenia przez malucha 6. tygodnia życia)
- zachowuj codzienne rytuały, utrzymuj stałe godziny karmienia oraz innych czynności. Zaburzenie rytmu dnia malucha może powodować u niego stres i wpływać na wystąpienie śmierci łóżeczkowej.
Nie oznacza to, że w ogóle nie można kłaść niemowlaka na brzuszku. W ciągu dnia można, a nawet powinno się tak układać dziecko, ponieważ taka pozycja stymuluje malucha do rozwijania nowych umięjętności. Jest jednak jeden warunek - należy wtedy dziecko obserwować.
Jeszcze niedawno zalecane układanie maluszka do snu na boku, obecnie nie jest wskazane. Łatwo bowiem o przetoczenie się na brzuch. Sa jednak przypadki, kiedy specjalista zaleci ukladanie niemowlaka do snu na boku lub brzuszku.
Nieprzegrzewanie dziecka jest bardzo ważne w kontekście SIDS. Łóżeczko powinno być ustawione z dala od wszelkich źródeł ciepla, ani nie powinna być zakryta główka. Zapobieganie przegrzewaniu jest ważne w przebiegu chorób z gorączką.
Zgłoś się z dzieckiem natychmiast do lekarza jeśli:
- oddycha głośno, ze świstem i ciężko,
- ma tzw. charczący oddech i krztusi się,
- kaszle w czasie snu bez powodu,
- w czasie przewy w oddychaniu sinieją mu wargi i/lub pojawiają się drgawki,
- bawiąc się w ciągu dnia traci kontakt z otoczeniem.
Urządzenia do monitorowania snu dziecka: czy uchronią niemowlaka przed nagłą śmiercią łóżeczkową?
Monitorowanie oddechu niemowlęcia warto rozważyć w kilku szczególnych przypadkach:
- kiedy stan oddechowo-krążeniowy jest niestabilny,
- kiedy u rodzeństwa wystąpiła nagla śmierć łóżeczkowa,
- u niemowląt u których była konieczna reanimacja, zwiotczenie, zatrzymanie oddychania,
- gdy istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia bezdechu.
Badania nie wykazały, by w populacji monitorowanie oddechu dzieci zmniejszało ryzyko wystąpienia nagłej śmierci łóżeczkowej. Okazało się natomiast, ze rodzice korzystający z takich urządzeń (rejestrujących ruchy oddechowe i alarmujących o przerwie w oddychaniu) stają się podenerwowani, bo urządzenie wywołuje falszywe alarmy, rodzice wybudzają dziecko ze snu i wpływa to na spokój całej rodziny.
Jak rozpoznać czy niemowlę prawidłowo oddycha?
Całkiem często zdarza sie, ze rodzice, którzy nie mają pewności czy dziecko oddycha, zupełnie niepotrzenie budzą je ze snu. Mimo, że ruchy oddechowe u niemowlaka są mniej widoczne, oddycha on szybciej, bardziej płytko i nie tak regularnie jak osoby dorosłe i starsze dzieci. Jeśli górne drogi oddechowe są drożne, zwłaszcza nos, niemowlę odycha cicho.
ZOBACZ RÓWNIEŻ:
Bibliografia:
1. Pierwsze dwa lata z życia dziecka, wyd. Medycyna praktyczna 2012 r.
2. lekarzdladzieci.pl
3. dr med. Jolanta Wasilewska, Zespól nagłej śmierci łóżeczkowej - predyspozycje genetyczne, mp.pl
